Kinder

Eğitim çabalarının genel amacı, kuşkusuz yetişmekte olan çocukların ve gençlerin, topluma sağlıklı ve verimli bir şekilde uyum sağlamalarına yardımcı olmaktır. Eğitim, okul öncesi ve okul yaşamında sürdüğü gibi, okul sonrası da; diğer bir deyimle yaşam boyu devam etmektedir. Eğitildiği, öğretildiği taktirde yaratıcı olan bir yapısı vardır insanın.. 21. yüzyılın en büyük keşfi olan çocuğun ve onun yaratıcılığının belirlenmesinde okul öncesi eğitimin büyük rolü olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Hem zeka, hem de yaratıcılık çocuğun doğuştan getirdiği yetenekleridir. Fakat bu yeteneklerin geliştirilmesi uygun çevre koşullarında mümkün olmaktadır. Bu koşulları en iyi sağlayabilen ortam ise okul öncesi eğitim kurumları olan kreş ve anaokullarıdır. Erken yaşlarda çocuğun beyni genel uyarıcılara açıktır ve değişmeye hazırdır. Çocuktaki yaratıcılık da geliştirilmeye uygundur, beslenmek ister.

Çocukların yaratıcılıklarının en belirgin işaretleri çocuk resimlerinde görülür. İlk çizgi ilk ağlama gibidir. Piaget, çocuk resimleri konusunda; "Resim yapmak çocuk için simgesel bir oyundur” diyerek, çocukların bu doğal dürtülerini vurgulamıştır. Her çocuk bedensel ve zihinsel gelişimine paralel olarak çizgiler çizer, resimler yapar.

Çocuk resimlerindeki gelişimi 5 evrede ele almak mümkündür;
1. Karalama Devresi (2- 4 yaş)
2. Şematik Öncesi Devre- İlk Benzetme Çabaları (4- 7 yaş)
3. Şematik Devre (7- 9 yaş)
4. Baş Kaldırma Devri (9-11 yaş)
5. Mantık Devri (11-13 yaş)

Bu gelişim aşamalarından karalama ve şematik öncesi devirler okul öncesi döneme denk gelmektedir. İnsan zekasının büyük bölümünün 6 yaşa kadar tamamlandığını düşünürsek, bu dönemde çocuğa doğru yaklaşım çok önemlidir. Dolayısıyla bu gelişim dönemlerinin iyi bilinmesi gerekir.

Karalama Devri: Her çocuk ilk resim çalışmalarına karalama ile başlar. İlk zamanlar kağıt üzerine gelişigüzel birtakım çizgiler çizer. Gelişigüzel çizgiler giderek daha organize ve kontrollü bir biçime dönüşür. Çocuk bazen kalemi iki eliyle tutar. Bu dönemde çocuğa çizgi çizebileceği her türlü malzeme sağlanarak bu faaliyeti desteklenmelidir. Kömür, tebeşir, pastel boya, kurşunkalem bu dönem için uygun malzemelerdir. Bulduğu her düz zeminde karalama faaliyetini sürdürmek isteyen çocuk için geniş yüzeyler uygundur. Büyük boyutlu kağıtlar yere serilerek veya duvarlara yapıştırılarak karalama yapmaları sağlanmalıdır. Zaman zaman bazı anne babalar karalama devrindeki çocuğa yardımcı olmaya, örneğin bir evin, bir ağacın hatta insanın nasıl çizildiğini göstermeye çalışırlar. Ancak bu tür bir davranış gerek çocuk, gerekse ebeveyn açısından duygusal bir kırıklığa neden olabilir. Anne babanın çocuğa yaklaşımı bu devirde ona malzeme ve ortam hazırlama yönünde olmalıdır ve çocuğu desteklemelidir. Çocuk bu dönemde parmaklarını iyi kullanamamasının olumsuz izlerini de taşır. Başlangıçta parmaklar ve tümüyle el çizgiyi gerçekleştirmek üzere yeterli kontrole sahip değildir. Bu dönemde gelişigüzel çizgilerin sık sık yinelendiği görülür. Büyük bir çoğunlukla ilk çizgiler fizyolojik ve psikolojik gelişim temeline dayanır, bir ifadenin yansıması değillerdir. Göz ve el koordinasyonunun görüldüğü karalamalarda çocuk yeni hareketlerden, yeni uyarımları keşfetmeye, keşfettikçe de haz duymaya başlar. Karalama devri 5 yaşa kadar uzayabilir. Ancak 6 yaşında karalama yapan çocuk bir rahatsızlığı dile getirmektedir. Bunun araştırılması gerekir.

Şematik Öncesi Devir: Bu devirdeki çocuklar dış dünya ile kurdukları ilişkilerini zenginleştirmeye başlarlar. Çocukların yaptıkları resimler sadece kendileri için değil, algısal gelişimlerini izlemek açısından anne, baba ve öğretmenleri için de çok önemlidir. Bu yaş grubu algılama- kavrama ve öğrenmede belirgin bir işlerliğin kazanıldığı bir döneme girer. Artık resimlerinde sadece çizgilerden oluşan biçimler yoktur. Yüzey doldurma şeklinde görülen plan yapma becerisi ile doğru ve yanlışları görür. Canlandırmak istediği obje ya da kavramlarla ilişki kurma kaygısını yaşar. Öğrenmesi geliştikçe semboller de şemalara dönüşür. Bu mücadele ona büyük heyecan ve doyum sağlar. Bu devirde çocuğun en sevdiği konu insan figürüdür. Burada çocuk tipik bir baş ve ayaktan oluşan adam çizgisini ortaya koyar. Çevresinde yakın ilişkide olduğu pekçok objeyi de çizmeye başlar. Bu objeler resim yüzeyinde gelişigüzel yeralırlar. 3,5- 4 yaşlarında karalama döneminde başlattığı düz çizgiler ile kol ve bacakları, dairelerle başı oluşturur. Yüz yapısı da belirir. Resimlerinde çeşitli biçim simgeleri bulur. Bu simgeler 6 yaşa yaklaştıkça azalır. Her çocuk kendine has bir insan tipi yaratmaya başlar. Genellikle 4 yaşından itibaren öğrenme ve konuşma yetisine paralel olarak tanımlanabilecek nitelikte çizimler gerçekleştirebilirler. İnsan figürleri kaba formlar şeklinde sembolik olup, vücut oranları gerçek dışıdır. Çocuğun kendisi tarafından önemli sayılabilecek konular, sevdiği objeler, sevdiği kişiler resimlerinde önemli yer tutarlar. Bunlar kağıt üzerinde gelişigüzel yer alırlar. Bu dönemde hemen hemen tüm çizimler önden olup, yüzeyseldir. Derinlik, perspektif algılanabilse de, zihinsel ve beceri gelişim düzeyleri gereği algıladıklarını veya bildiklerini çizememektedirler. Mekan düşüncesi henüz gelişmediğinden, eşyalar yüzeysel olarak yana yatık olabilir ya da görünmeyen tarafları görülebilir. Buna çocuk resimlerinde düzleme veya saydamlık özelliği denir. Örneğin çocuk bir masann dört ayağını, arabanın dört tekerini, yol kenarındaki ağaçları yana, sağa ya da sola yatık gösterebilir. (Düzleme özelliği) Ya da bir evin içini, odalarını, evin içindeki insanları, denizin içindeki balıkları, hamile kadının karnındaki bebeği (Saydamlık özelliği) çizebilir.

Bu dönemde çocuk büyük bir hayal gücüne sahip olduğu için, zengin ve gerçeküstü renk kullanımı görülür. Renklerin, özellikle 3 ana rengin adlarının öğrenilmesi 4- 5 yaşlarına rastlar. Parlak ve açık renkler başta olmak üzere bol renk kullanan çocuklar bu çabadan mutluluk duyarlar. Pastel boya, sulu boya bu dönem için en uygun malzemelerdir. Parmak boyaları, su bazlı akrilik boyalar kullanılarak yaratıcı faaliyetler yaptırılabilir. El ve parmak kaslarını güçlendirici oyun hamuru, çamur uygun faaliyetlerdir. Şematik öncesi dönem çocukları genellikle yaptıkları resimleri göstermek ve açıklamak arzusundadırlar. Anne, baba, öğretmen olarak onların resimlerine bakarken, her çocuğu birey olarak kabul ederek kendi içinde değerlendirmek, kıyaslama yapmamak gerekmektedir. Bazı ebeveynler çocuklarına “Bu ağacı niye maviye boyadın?” ya da “Kuş neden mor?”, “Gökyüzü neden sarı?” gibi sorular yöneltirler. Bu çocuğun yaratıcılığının göstergesidir. Çocuklar bizden farklı görüş açılarına sahiptirler. İnsan, hayvan ve doğa resimlerinde gerçeğe bağlı olmayan renk kullanımı da bu dönemin önemli bir özelliğidir.

Çocuklarımız geleceğimizdir. Her yönüyle sağlıklı, üretken, yaratıcı bir nesil yetiştirmek üzere onlara önem vererek yaratıcı faaaliyetlerini teşvik edelim.